Thánh Giuse, vị thánh thầm lặng

Joseph Nói đến thánh Giuse bạn Đức Trinh Nữ Maria là người công giáo không ai không biết. Thế nhưng, thánh Giuse mặc dù là một vị thánh cả trong giáo hội được mọi người tôn kính cách đặc biệt lại được nói đến rất ít. Muốn tìm hiểu về thân thế và cuộc đời của thánh nhân thật khó khăn.

Đọc trong tất cả các Phúc âm của 4 thánh sử, chúng ta khó tìm thấy những gì nói về cuộc đời thánh Giuse. Về thân thế của ngài chỉ có thánh sử Luca cho biết rất vắn tắt thánh Giuse là con của Ê-li thuộc chi tộc Giuđa, dòng dõi vua David, làm nghề thợ mộc. Chấm hết.

Bốn thánh sử ghi chép lại cuộc đời của Chúa Giêsu từ lúc được sinh ra cho đến lúc chịu chết, sống lại và lên trời, thì trong đó thánh sử Matthêu nhắc đến thánh Giuse 5 lần:
„Sau đây là gốc tích Đức Giê-su Ki-tô: bà Ma-ri-a, mẹ Người, đã thành hôn với ông Giu-se“ (Mt. 1, 18).
„Chúa hiện đến báo mộng cho ông rằng: “Này ông Giu-se, con cháu Đa-vít, đừng ngại đón bà Ma-ri-a vợ ông về, vì người con bà cưu mang là do quyền năng Chúa Thánh Thần“ (Mt. 1, 20).
„Khi các nhà chiêm tinh đã ra về, thì sứ thần Chúa hiện ra báo mộng cho ông Giu-se rằng: “Này ông, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai-cập, và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Hê-rô-đê sắp tìm giết Hài Nhi đấy!” (Mt. 2, 13).
„Sau khi vua Hê-rô-đê băng hà, sứ thần Chúa lại hiện ra với ông Giu-se bên Ai-cập, báo mộng cho ông rằng: “Này ông, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người về đất Ít-ra-en, vì những kẻ tìm giết Hài Nhi đã chết rồi.” (Mt. 2, 19-20).
„Người về quê, giảng dạy dân chúng trong hội đường của họ, khiến họ sửng sốt và nói: “Bởi đâu ông ta được khôn ngoan và làm được những phép lạ như thế? Ông không phải là con bác thợ sao? Mẹ của ông không phải là bà Ma-ri-a; anh em của ông không phải là các ông Gia-cô-bê, Giô-xếp, Si-môn và Giu-đa sao?“ . (Mt. 13, 54-55) .

Thánh Marco một lần: „Bởi đâu ông ta được như thế? Ông ta được khôn ngoan như vậy, nghĩa là làm sao? Ông ta làm được những phép lạ như thế, nghĩa là gì? Ông ta không phải là con bác thợ, con bà Ma-ri-a, và anh em của các ông Gia-cô-bê, Giô-xết, Giu-đa và Si-môn sao?“ (Mc. 6, 2-3).

Thánh Luca hai lần, một lần nói về thân thế của ngài như trên và một lần câu tương tự như của thánh Marco: Họ bảo nhau: “Ông này không phải là con ông Giu-se đó sao?” (Lc. 4, 22).

Còn phúc âm của thánh sử Gioan không có chỗ nào đề cập đến thánh Giuse. Như vậy những gì được nói về thánh Giuse quả thật rất khiêm tốn và thầm lặng như chính con người và cuộc sống thầm lặng của thánh nhân.

Phải chăng thánh Giuse không đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đời Chúa Giêsu, ngài không đáng được nhắc đến sao? Đây là điểm khá lạ lùng và độc đáo, nhưng có lẽ chính điểm này làm nổi bật nhân đức khiêm nhường của thánh Giuse.

Năm nay là năm thánh Giuse chúng ta thử tìm hiểu đôi nét về cuộc sống thầm lặng của thánh Giuse để tôn kính và noi gương của ngài trong cuộc sống.

Trước hết chúng ta biết thánh Giuse là một người công chính, rất tin tưởng và kính sợ Thiên Chúa. Sự công chính của ngài được biểu lộ qua biến cố Đức Maria được thụ thai bởi phép Chúa Thánh Thần. Việc hai người hứa hôn nhưng chưa chung sống mà vị hôn thê đã có thai thì ngay cả thời đại ngày nay người ta cũng khó chấp nhận huống gì vào thời mấy ngàn năm trước đây. Tin Đức Maria có thai thật là tin động trời, chắc chắn là một cú „sốc“ cho thánh Giuse.

Từ đâu thánh Giuse biết Đức Maria có thai? Chính Đức Maria thổ lộ điều đó hay có ai mách bảo hoặc thánh nhân tự tìm hiểu? Dù từ đâu thì cái tin sét đánh này cũng đẩy thánh Giuse vào một cuộc khủng hoảng nội tâm, một tình huống khó xử. Chắc chắn thánh nhân đã mất nhiều đêm trằn trọc lặng lẽ suy nghĩ để tìm ra lối thoát. Và cuối cùng thánh nhân đã chọn giải pháp: lặng lẽ ra đi. „Ông Giu-se, chồng bà, là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo“. (Mt. 1, 19)

Mặc dù thánh Giuse đã chọn giải pháp nhằm bảo vệ danh dự cho cả hai nhưng đó không phải là giải pháp của Chúa vì như vậy chương trình của Chúa sẽ bị dở dang nên Ngài đã can thiệp bằng cách truyền lệnh cho ông qua sứ thần: “Này ông Giu-se, con cháu Đa-vít, đừng ngại đón bà Ma-ri-a vợ ông về, vì người con bà cưu mang là do quyền năng Chúa Thánh Thần. (Mt. 1, 20). Thánh nhân đã lặng lẽ thi hành không do dự, không phàn nàn, không đòi hỏi điều kiện.

Kể từ đây thánh Giuse bắt đầu cộng tác vào chương trình cứu độ của Thiên Chúa bằng cách sẵn sàng thi hành những lệnh truyền của Chúa, ngài đã vâng lời Thiên Chúa cách tuyệt đối.

Thánh Giuse không những chỉ được nhắc đến một cách rất khiêm tốn và đặc biệt hơn nữa chúng ta không được nghe một lời nào của thánh nhân dù là tích cực hay tiêu cực. Điểm nổi bật của thánh Giuse đó là thái độ thinh lặng.

Sự thinh lặng của thánh Giuse là sự thinh lặng hiền hoà, cao thượng, là cảm thông, chia sẻ. Thời đại ngày nay, tại những nơi mà nền luân lý, đạo đức còn được coi trọng thì một người đàn ông khi hay tin bạn mình chưa cưới mà đã có thai, người đàn ông đó chắc chắn sẽ nổi giận đùng đùng và chất vấn, hạch hỏi đủ điều người bạn của mình, rồi có thể đi đến tình trạng „đường ai nấy đi“. Đó là thái độ rất tự nhiên của con người. Nhưng thánh nhân đã giữ được thái độ bình tĩnh, tin tưởng nơi Đức Maria.

Sự thinh lặng của thánh Giuse là sự thinh lặng tin tưởng, phó thác. Như tại Belem lúc thánh nhân đưa Đức Maria đi tìm quán trọ mà không tìm được, theo tâm lý một người bình thường sẽ rất dễ bị căng thẳng, nóng nảy than trách này nọ v.v… Hoặc như lúc thánh Giuse và Mẹ Maria sau ba ngày tìm kiếm mới tìm lại được con trẻ Giêsu, nếu là người bình thường có lẽ con trẻ Giêsu đã bị mấy cái bạt tai. Thế nhưng cũng chỉ có Mẹ Người quở trách nhẹ còn thánh Giuse vẫn giữ im lặng không nói lời nào.

Sự thinh lặng của thánh Giuse còn là sự thinh lặng kính trọng, vâng phục,. Những lần thiên thần Chúa báo mộng cho ông đem Chúa Giêsu đi trốn rồi lại bảo đem Chúa Giêsu trở về ông đều lặng lẽ thi hành cách nghiêm chỉnh và tin tưởng mà không một lời than van hoặc thắc mắc.

Sự thinh lặng của thánh Giuse là sự thinh lặng thánh thiện, khiêm nhường, nhịn nhục. Trước khi thánh Giuse là Thánh, ngài cũng là một con người như chúng ta, vì thế, trong đời sống gia đình chắc chắn cũng có lúc bất đồng ý kiến với người này người kia. Nhưng thánh Giuse đã biết dùng sự thinh lặng để xoá tan những xáo trộn có thể xẩy ra.

Cuộc đời của thánh Giuse là cuộc đời thầm lặng nhưng chắc chắn cuộc sống không nhạt nhẽo vô vị. Vì chính sự thinh lặng đó đã tạo nên một gia đình thánh thiện, hạnh phúc. Trong sự thinh lặng đó thánh Giuse đã đóng trọn vai trò một người chồng chung thủy, một người cha đầy trách nhiệm và yêu thương.

Thánh Giuse tuy thuộc dòng dõi vua David nhưng gia đình ngài không phải là gia đình danh giá vọng tộc, không cao sang quyền quý, cuộc sống rất thanh đạm nghèo hèn vì ngài chỉ là một bác thợ mộc bình thường.

Một lần kia sau khi nghe Chúa Giêsu giảng, dân chúng đã có lời đàm tiếu rằng: “Ông ta không phải là con bác thợ đó sao?“. Câu nói biểu lộ sự ngạc nhiên hàm ý nói thánh Giuse chỉ là một ông thợ mộc tầm thường như bao người lao động quê mùa khác chẳng có gì đặc biệt. Nhưng chính sự tầm thường ấy lại làm tăng thêm giá trị những lời rao giảng của Chúa Giêsu: “Bởi đâu ông ta được khôn ngoan và làm được những phép lạ như thế?“.

Nhưng dân chúng trong vùng đều biết ngài là „bác thợ mộc“ thì chắc hẳn ngài chỉ tầm thường về con người chứ tay nghề không hề tầm thường và có uy tín. Nhờ sự âm thầm và cần cù làm việc thánh Giuse đã có thể bảo đảm cuộc sống cho gia đình tương đối ổn định.

Cuộc sống, làm việc và chu toàn trách nhiệm của thánh Giuse đều thầm lặng. Và ngay cả trong cuộc sống hiện nay có biết bao câu chuyện phép lạ xẩy ra nhờ sự can thiệp của thánh Giuse cũng rất thầm lặng.

Một câu chuyện rất nổi tiếng có lẽ nhiều người trong chúng ta đã biết. Đó là câu chuyện về chiếc cầu thang kỳ diệu trong nhà nguyện của nhà dòng Loretto ở Santa Fe, tiểu bang New Mexico Hoa Kỳ. Câu chuyện khá dài chỉ xin tóm tắt như sau:

Nhà nguyện được khởi công xây dựng vào năm 1873. Khi hoàn thành thì các nữ tu phát hiện nhà nguyện tuy đẹp nhưng không có cầu thang để lên gác đàn. Lúc đó vị kiến trúc sư cũng qua đời. Nhiều giải pháp được đưa ra nhưng đều bị mẹ bề trên từ chối cho rằng bất khả thi. Nhiều kiến trúc sư nhà nghề được mời đến nhờ đóng cho chiếc cầu thang nhưng tất cả đều bó tay chấm com.

Cả tu viện cùng nhau làm Tuần Cửu Nhật kính thánh Giuse cầu xin ngài hướng dẫn tìm ra giải pháp. Cuối Tuần Cửu Nhật bỗng có một người đàn ông lạ đến gõ cửa tự xưng là thợ mộc và nói có thể giúp làm chiếc cầu thang. Ông chỉ yêu cầu một điều là để ông tự khóa cửa làm việc một mình trong nhà nguyện 3 tháng.

Chiếc cầu thang được hoàn thành và người thợ mộc âm thầm biến mất. Các nữ tu không có cả cơ hội cám ơn và trả tiền công. Điều rất kỳ diệu là chiếc cầu thang soắn ốc 360 độ nhưng không có trụ đỡ mà vẫn đứng vững. Và điều thú vị khác nữa là cầu thang có đúng 33 bậc, trùng hợp với 33 tuổi của Chúa Giêsu.

Do những điều kỳ lạ đó người ta đã bàn tán và đồn đoán người thợ mộc đó chính là thánh Giuse. Kể từ đó cầu thang có tên gọi là „cầu thang thánh Giuse“. Rõ ràng thánh Giuse làm phép lạ cũng âm thầm lặng lẽ.

Thánh Giuse qua đời lúc nào sử sách cũng không ghi chép rõ. Người ta suy đoán thánh nhân qua đời lúc Chúa Giêsu chưa đi rao giảng Tin Mừng. Cuộc đời của thánh nhân là một cuộc đời đơn giản, ẩn dật, âm thầm, khiêm nhượng, phó thác, và qua đi trong thầm lặng.

Năm 1870, Đức Giáo hoàng Piô IX tuyên xưng Thánh Giuse là Đấng Bảo Trợ của cả Hội Thánh, và đặt lễ kính vào ngày 19-3 mỗi năm.

Năm 1955, Đức Piô XII lập nên lễ Thánh Giuse và đặt ngày kính nhớ vào mồng 1-5, ngày mà nhiều nước chọn cử hành lễ lao động. Do đó lễ này được gọi là lễ thánh Giuse thợ.

Đức Giáo Hoàng đã nói về ý nghĩa của lễ này như sau: “Chắc hẳn chúng ta phải hân hoan vì Người thợ vô danh ở Nazareth chẳng những là hiện thân cho giá trị lao động tay chân trước mặt Chúa và Giáo Hội mà còn là vị Giám hộ mẫn tiệp của mọi người và của các gia đình các bạn lao động nữa”.

Ngày 08.12.2020 Đức Giáo hoàng Phanxico công bố “Năm đặc biệt về thánh Giuse” từ 08.12.2020 – 08.12.2021 và sắc lệnh ban ơn toàn xá đặc biệt nhân dịp năm thánh đặc biệt này.

Rất nhiều người trong chúng ta nhận thánh Giuse làm bổn mạng. Vậy, chúng ta có học được nơi ngài một điều gì để làm kim chỉ nam cho đời sống đạo, cũng như đời sống trong gia đình không.

Thánh Giuse đã dùng sự thinh lặng làm hành trang trên con đường nên thánh và làm nền tảng để xây dựng hạnh phúc gia đình. Xin chúc mừng tất cả những ai có tên thánh Giuse và cầu chúc mọi người tìm được sự thinh lặng tuyệt vời nơi thánh Giuse.

Để kết thúc tôi xin mượn lời của Đức Giáo Hoàng Piô XII nhắn nhủ trong ngày lễ Thánh Giuse thợ đầu tiên như sau: “Nếu các con muốn được gần Chúa Kitô, Cha nhắc nhớ các con hôm nay: Hãy đến với Giuse” (ĐGH Piô XII, Diễn văn ngày 1-5-1955).

Đỗ Văn Thục
(Năm thánh Giuse 2021)

Thông Tin Cần Lưu Ý

Lịch Thánh Lễ